* Nhà vô địch không có đối thủ
Vẫy tay tạm biệt những trận đấu đỉnh cao "Đây là ván đấu kết thúc một sự nghiệp đáng tự hào. Tôi ra đi vì không
còn mục tiêu nào để chinh phục”. Kasparov đã chia tay sự nghiệp lẫy lừng bằng những lời như thế.
Kasparov sinh ngày 13/4/1963, là một đại
kiện tướng cờ vua
người Nga (gốc Do Thái) và được ví là kì thủ mạnh nhất trong lịch sử. Hệ số ELO 2851 của
Kasparov vào tháng 7/1999
trong bảng xếp hạng của Liên đoàn Cờ
vua Quốc tế (FIDE). Được xếp hạng cao nhất trong khoảng 20 năm từ
năm 1985 đến năm 2005, Kasparov đã từng là nhà vô địch cờ
vua thế giới không thể đánh bại từ 1985
đến 1993. Năm 1993, khi
Nigel Short người Anh lọt vào trận chung kết
thế giới, trở thành người thách thức Kasparov, thì cả Short và Kasparov cùng
quyết định ly khai khỏi FIDE để lập ra một tổ chức mới là Hiệp hội Cờ vua
Chuyên nghiệp (PCA) và tổ chức riêng trận chung kết thế giới.
Trong trận đấu này Kasparov đã giành phần thắng và giữ ngôi vô địch. Trong khi
đó, FIDE khai trừ Kasparov và Short ra khỏi tổ chức của mình và chỉ định Karpov
và Timman (người Hà
Lan) đấu trận chung kết (Karpov thắng trận này).
Trong nhiều năm, PCA và FIDE hoạt động song song nhau, Kasparov chỉ
thi đấu trong khuôn khổ PCA nhưng vẫn được FIDE tính điểm và xếp hạng, hệ số
ELO của Kasparov đứng vững ở vị trí số 1 thế giới nhiều năm liền. Năm 2000, đối thủ trong trận chung kết của
Kasparov là Vladimir Kramnik (người Nga), Kasparov thua
trận đấu này (gồm 16 ván) và để mất danh hiệu vô địch PCA vào tay Kramnik.
Kasparov đã 11 lần giành giải thưởng Oscar cờ vua trong
các năm: 1982, 1983, 1985, 1986, 1987, 1988, 1995, 1996, 1999, 2001 và 2002. Kasparov tuyên bố ngừng thi đấu cờ
vua chuyên nghiệp vào ngày 10 tháng 3 năm 2005 vì cảm thấy không có đối thủ ngang
tầm.
Kasparov cũng từng là thầy (từ 2009 đến 2010) của đương kim vô địch cờ vua thế giới Carlsen - Carlsen là siêu thần đồng cờ vua trẻ tuổi người Nauy, hiện là đương kim vô địch cờ vua thế giới ở mọi thể thức (2013-2015).
Kasparov cũng từng là thầy (từ 2009 đến 2010) của đương kim vô địch cờ vua thế giới Carlsen - Carlsen là siêu thần đồng cờ vua trẻ tuổi người Nauy, hiện là đương kim vô địch cờ vua thế giới ở mọi thể thức (2013-2015).
* Tiểu sử
Cha, Weinstein (gốc Do Thái), kỹ sư năng
lượng, và mẹ, Kasparian (gốc Armenia), kỹ sư chuyên gia tự
động hóa và cơ khí truyền thông, đã dạy Kasparov chơi cờ. Kasparov bắt đầu học cờ vua năm 7 tuổi.
Từ năm 10 tuổi, Kasparov đã học trong trường cờ vua của nhà cựu vô địch thế giới Botvinnik. Năm 15 tuổi, anh đã trở thành
trợ lý của Botvinnik.
Năm 1975, trong buổi
biểu diễn chơi cờ với nhiều người của nhà vô địch thế giới môn cờ vua Karpov, Kasparov đã hòa với Đại
kiện tướng Karpov.
Năm 1976, Kasparov
chiến thắng giải vô địch thiếu niên Liên Xô môn cờ vua.
Năm 1978, Kasparov
thắng giải cờ vua tưởng nhớ Sokolsky và nhận
danh hiệu Kiện tướng cờ vua.
Năm 1980, anh trở thành
Đại kiện tướng trẻ nhất thế giới, đoạt chức vô địch thiếu niên thế giới môn cờ
vua ở Dortmund và tốt
nghiệp trung học với Huy chương vàng.
Năm 1981, vô địch cờ
vua Liên Xô, trở thành nhà vô địch cờ vua trẻ nhất của Liên Xô.
Năm 1984, sau khi đã
loại bỏ các đấu thủ khác, Kasparov trở thành người thách đấu với đương kim vô
địch thế giới Karpov. Trận chung kết giữa Karpov và Kasparov đã không
thể kết thúc do không bên nào thắng trước được 6 ván theo quy định. Sau 48 ván,
trận đấu tranh chức vô địch buộc phải bị hủy bỏ để đấu lại theo quy cách mới.
Năm 1985, trong trận
đấu tranh chức vô địch theo các quy định mới của FIDE, Kasparov đã đoạt ngôi
vua cờ thế giới từ tay Karpov. Trận đấu kéo dài 24 ván, kết thúc với tỷ
số 13-11 nghiêng về Kasparov.
* Chống lại máy tính
Trong các
bộ phim giả tưởng, chúng ta thường bắt gặp những người hùng đại diện cho nhân loại chống lại kẻ thù ngoài hành tinh.
Suốt sự nghiệp của mình, Kasparov cũng có một sứ mệnh tương tự: đại diện cho loài người chống lại... máy
tính, một sản phẩm do con
người làm ra.
Khi leo lên đỉnh cao thế giới, Kasparov hầu như không có đối thủ. Điều đó khiến thế giới cờ vua dần trở nên nhàm chán. Vì thế, người ta đã tìm cho anh những đối thủ máy tính. Năm 1989, sau khi Kasparov chật vật vượt qua một đối thủ máy tính, hãng IBM đã lao vào phòng nghiên cứu. Sau đó 7 năm, họ giới thiệu Deep Blue, máy tính được miêu tả là "nhạy cảm như người và thông minh gấp ngàn lần người". Để hoàn thành kiệt tác Deep Blue, IBM đã huy động một nhóm chuyên gia lập trình cự phách làm việc chung với nhiều cựu vô địch cờ vua thế giới. Quá trình làm việc đã cho ra đời một máy tính có hệ thống cơ sở dữ liệu chứa tất cả các nước đi của những đại kiện tướng thế giới trong vòng 100 năm qua. Mỗi giây, Deep Blue cũng có thể đưa ra hàng trăm ngàn phương án triển khai quân khác nhau.
Cuộc chiến đỉnh cao giữa con người và máy tính vào năm 1996 bắt đầu không ngoài dự đoán. Deep Blue với một cơ sở dữ liệu khổng lồ đã hạ Kasparov khá dễ dàng trong ván đầu. Tuy nhiên, đến ván thứ 2 thì con người chiến thắng. Đấu thủ Nga đã rút được kinh nghiệm rất nhanh, anh nhận thấy rằng Deep Blue là một "bộ óc" siêu cấp nhưng không phải hoàn hảo. Vì là máy tính, nên nó chỉ có thể đưa ra những nước đi ưu việt nhất để đối phó với những đòn ưu việt của đối phương. Trong vài tình huống, khi con người ra đòn ngớ ngẩn, Deep Blue đã "toát mồ hôi". Tìm được chân lý đó, Kasparov đã thủ hòa ván thứ 3 và thứ 4 trước khi thắng 2 ván còn lại. Một năm sau, IBM trở lại thách đấu và sản phẩm của họ lúc này là Deeper Blue. Qua cái tên cũng có thể thấy, Deeper (sâu hơn) chắc chắn có những tính năng vượt trội so với Deep (sâu) của năm 1996 và điều đó đã được chứng minh khi Deeper Blue khuất phục được Kasparov. Lần này kỳ thủ Nga thua một phần vì Deeper Blue đã rút được bài học từ thất bại của Deep Blue cách đó 1 năm, một phần vì như Kasparov thú nhận: "Con người biết mệt mỏi, biết lo lắng, hồi hộp còn máy tính thì chỉ có làm việc và làm việc".
Khi leo lên đỉnh cao thế giới, Kasparov hầu như không có đối thủ. Điều đó khiến thế giới cờ vua dần trở nên nhàm chán. Vì thế, người ta đã tìm cho anh những đối thủ máy tính. Năm 1989, sau khi Kasparov chật vật vượt qua một đối thủ máy tính, hãng IBM đã lao vào phòng nghiên cứu. Sau đó 7 năm, họ giới thiệu Deep Blue, máy tính được miêu tả là "nhạy cảm như người và thông minh gấp ngàn lần người". Để hoàn thành kiệt tác Deep Blue, IBM đã huy động một nhóm chuyên gia lập trình cự phách làm việc chung với nhiều cựu vô địch cờ vua thế giới. Quá trình làm việc đã cho ra đời một máy tính có hệ thống cơ sở dữ liệu chứa tất cả các nước đi của những đại kiện tướng thế giới trong vòng 100 năm qua. Mỗi giây, Deep Blue cũng có thể đưa ra hàng trăm ngàn phương án triển khai quân khác nhau.
Cuộc chiến đỉnh cao giữa con người và máy tính vào năm 1996 bắt đầu không ngoài dự đoán. Deep Blue với một cơ sở dữ liệu khổng lồ đã hạ Kasparov khá dễ dàng trong ván đầu. Tuy nhiên, đến ván thứ 2 thì con người chiến thắng. Đấu thủ Nga đã rút được kinh nghiệm rất nhanh, anh nhận thấy rằng Deep Blue là một "bộ óc" siêu cấp nhưng không phải hoàn hảo. Vì là máy tính, nên nó chỉ có thể đưa ra những nước đi ưu việt nhất để đối phó với những đòn ưu việt của đối phương. Trong vài tình huống, khi con người ra đòn ngớ ngẩn, Deep Blue đã "toát mồ hôi". Tìm được chân lý đó, Kasparov đã thủ hòa ván thứ 3 và thứ 4 trước khi thắng 2 ván còn lại. Một năm sau, IBM trở lại thách đấu và sản phẩm của họ lúc này là Deeper Blue. Qua cái tên cũng có thể thấy, Deeper (sâu hơn) chắc chắn có những tính năng vượt trội so với Deep (sâu) của năm 1996 và điều đó đã được chứng minh khi Deeper Blue khuất phục được Kasparov. Lần này kỳ thủ Nga thua một phần vì Deeper Blue đã rút được bài học từ thất bại của Deep Blue cách đó 1 năm, một phần vì như Kasparov thú nhận: "Con người biết mệt mỏi, biết lo lắng, hồi hộp còn máy tính thì chỉ có làm việc và làm việc".
Sau 2 cuộc "huyết chiến", cán cân vẫn chưa phân định: con người thắng 1 và máy tính
thắng 1. Thế nên, người ta đã dàn xếp cho cuộc đối đầu thứ ba vào năm 2003. Lúc này, IBM giới thiệu Deep Junior, một máy tính có thể lập phương
án cho 3 triệu nước đi trong 1 giây. Khỏi phải nói, nằm trong cơ sở dữ liệu của Deep Junior
là tất cả những gì mà loài người biết được về cờ vua, từ một ván đấu bình thường đến những cuộc đối đầu siêu hạng, từ những thất bại của máy
tính trước đây đến mỗi một nước đi mà Kasparov đã thực hiện trong sự nghiệp. Một đội ngũ kỹ thuật viên cao cấp và nhiều chuyên gia cờ vua hàng đầu đã được IBM huy động để hoàn tất tuyệt tác Deep Junior. Tất cả những thứ đó để đối đầu với một con người, nhưng vẫn không thể thắng. Trận đấu kết thúc hòa
3-3, qua đó khẳng định Kasparov, một đại diện của con người, có những giá trị mà máy móc dù được chế tạo tinh vi đến mấy cũng không thể khuất phục.
Qua những trận đấu này, trí tuệ siêu việt của Kasparov cũng là thước đo chuẩn mực cho sự phát triển của máy tính. Một sự kiện đáng nhớ nữa xảy ra vào năm 1999 khi Kasparov thực hiện trận đấu qua mạng Internet. Những đấu thủ toàn cầu đấu trí với Kasparov bằng cách gửi nước đi của mình lên một website bình chọn, nước đi nào được nhiều người tán thành nhất sẽ đem ra đối phó Kasparov. Cuối cùng, trận đấu kéo dài 4 tháng này đã kết thúc với chiến thắng thuộc về Kasparov.
Qua những trận đấu này, trí tuệ siêu việt của Kasparov cũng là thước đo chuẩn mực cho sự phát triển của máy tính. Một sự kiện đáng nhớ nữa xảy ra vào năm 1999 khi Kasparov thực hiện trận đấu qua mạng Internet. Những đấu thủ toàn cầu đấu trí với Kasparov bằng cách gửi nước đi của mình lên một website bình chọn, nước đi nào được nhiều người tán thành nhất sẽ đem ra đối phó Kasparov. Cuối cùng, trận đấu kéo dài 4 tháng này đã kết thúc với chiến thắng thuộc về Kasparov.
* Chống lại Putin
Sau khi giải nghệ, ông tham gia các hoạt động chính trị. Ông chủ
trương đường lối dân chủ, ủng hộ phe đối lập ở Nga và chống lại Putin. Ông cũng
dự định sẽ tranh cử tổng thống. Kasparov đã tiến hành nhiều hoạt động nhằm phản
đối chính quyền của Putin, điển hình là các cuộc biểu tình. Trong
một cuộc biểu tình năm 2007, ông bị bắt và giam giữ trong vài ngày.
"Tôi đã làm tất cả những
gì có thể trên bàn cờ. Giờ đây tôi muốn đem trí tuệ và lối tư duy chiến thuật
của mình vào chính trường Nga".
Khi không tìm thấy đối thủ trên bàn cờ vua, người đàn ông xuất
chúng này tìm đến bàn cờ chính trị: "Tôi thấy hiện nay chúng ta đang đi
sai đường. Tôi muốn giúp nước Nga tiến nhanh hơn”. Không một chút do dự,
Kasparov công khai chống lại Tổng thống Nga Vladimir Putin trên báo chí. Hiện
nay, nhà vô địch Kasparov đang tham gia tổ chức chính trị đối lập mang tên
Committee 2008: Free Choice. Đảng phái này dự định sẽ tham gia tranh cử vào năm
2008 với mong muốn tìm người thay thế ông Putin. Với một trái tim đầy tham
vọng, Kasparov đã lao vào chính trường với một bầu nhiệt tình nóng
hổi. Người ta nói rằng, nếu một ngày nào đó,
Kasparov ra tranh cử tổng thống nước Nga thì đó cũng không là điều quá sức tưởng tượng. Khi bàn cờ vua không còn một thách thức nào, có lẽ Kasparov muốn tìm ở bàn cờ chính trị những thách thức lớn lao hơn.
Kasparov ra tranh cử tổng thống nước Nga thì đó cũng không là điều quá sức tưởng tượng. Khi bàn cờ vua không còn một thách thức nào, có lẽ Kasparov muốn tìm ở bàn cờ chính trị những thách thức lớn lao hơn.